Bozor iqtisodiyoti sharoitida davlat va xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar o‘rtasida mulkni realizatsiya qilish, xizmatlar yoki ishlarni sotib olishda oshkoralik va raqobat muhitini ta’minlash muhim ahamiyat kasb etadi. Shu jihatdan kimoshdi savdolari auktsionlar va tanlovlar bu jarayonni tartibli va shaffof tarzda tashkil etishga xizmat qiluvchi muhim vosita hisoblanadi. Auktsionlar va tanlovlar ochiq yoki yopiq shaklda o‘tkazilishi mumkin bo‘lib, ularning har biri muayyan tartib va qoidalarga asoslanadi. Ochiq shakldagi savdolarda istagan fuqaro ishtirok etish huquqiga ega bo‘lsa, yopiq savdolar faqat taklif etilgan shaxslar ishtirokida amalga oshiriladi.

Agar qonunchilikda boshqacha tartib belgilanmagan bo‘lsa, kimoshdi savdosi tashkilotchisi uning o‘tkazilishi haqida ommaga kamida o‘ttiz kun oldin xabar berishi shart.

Bu xabarda quyidagi muhim ma’lumotlar albatta aks etishi lozim:

— savdoning o‘tkazilish sanasi va vaqti, aniq manzili hamda savdoning shakli (ya’ni ochiq yoki yopiq ekani);

— savdoga qo‘yilayotgan ob’ekt (mulk, xizmat, huquq va h.k.) haqida ma’lumot;

— ishtirok etish uchun zarur rasmiylashtirish tartibi va boshlang‘ich narx.

Shuningdek, agar kimoshdi savdosida ishtirok etish orqali qatnashchiga faqat shartnoma tuzish huquqi taqdim etilayotgan bo‘lsa, unda bu holat alohida ko‘rsatilishi va mazkur huquqni amalga oshirish uchun belgilangan muddat xabarda aniq bayon qilinishi kerak.

Agar kimoshdi savdosiga faqat shartnoma tuzish huquqi qo‘yilayotgan bo‘lsa, bu holat savdo haqida beriladigan xabarnomada albatta ko‘rsatilishi va bu huquqni amalga oshirish uchun belgilangan muddat ham aniq bayon qilinishi lozim. Bu ishtirokchilarning shart-sharoitlardan xabardor bo‘lib, ongli qaror qabul qilishiga xizmat qiladi. Qonunda yoki kimoshdi savdosini o‘tkazish to‘g‘risidagi xabarda boshqacha tartib belgilanmagan bo‘lsa, tashkilotchi ochiq auktsiondan istalgan paytda bosh tortishga haqli, biroq bu qaror auktsion o‘tkaziladigan sanadan kamida uch kun oldin, tanlov bo‘yicha esa tanlov o‘tkazilishidan kamida o‘ttiz kun oldin qabul qilinishi lozim. Ushbu muddatlarga amal qilinmagan taqdirda, tashkilotchi savdoda ishtirok etish niyatida bo‘lgan shaxslarning ko‘rgan haqiqiy zararlarini qoplab berishi shart.

Yopiq auktsion yoki yopiq tanlovda esa bu tartib yanada qat’iyroq belgilangan bo‘lib, savdoni o‘tkazishdan bosh tortilgan vaqtdan qat’i nazar, agar ishtirokchilar oldindan maxsus taklif qilingan bo‘lsa, tashkilotchi ularning real zararlarini to‘liq qoplash majburiyatini oladi.

Kimoshdi savdosining ishtirokchilari belgilangan tartibda va muddatda, savdo to‘g‘risidagi xabarda ko‘rsatilgan miqdorda zakalat (ya’ni ishonch badali) pulini to‘lashlari shart. Bu zakalat ishtirokchilarning savdoda qatnashish niyatini tasdiqlaydi va tartib-intizomni ta’minlashga xizmat qiladi. Agar kimoshdi savdosi turli sabablarga ko‘ra o‘tkazilmaydigan bo‘lsa, barcha ishtirokchilarga to‘lagan zakalat summalari to‘liq qaytariladi. Xuddi shuningdek, savdoda qatnashgan, biroq g‘olib bo‘lmagan shaxslarga ham zakalat puli qaytarilishi lozim.

Kimoshdi savdosida g‘olib deb topilgan shaxs tomonidan to‘langan zakalat esa keyinchalik tuziladigan shartnoma doirasidagi majburiyatlarni bajarishda hisobga olinadi, ya’ni bu summa avans sifatida qaraladi.

Savdo yakunlangach, unda g‘olib bo‘lgan shaxs va kimoshdi savdosi tashkilotchisi savdo natijalari aks ettirilgan bayonnomani imzolaydilar. Ushbu bayonnoma shartnoma kuchiga ega bo‘lib, tomonlar uchun majburiy hisoblanadi. Agar savdoda g‘olib chiqqan shaxs bayonnomani imzolashdan bosh tortsa, u o‘zining to‘lagan zakalatidan mahrum bo‘ladi.

Aksincha, agar kimoshdi savdosi tashkilotchisi bayonnomani imzolashdan bosh tortsa, u holatda u nafaqat zakalat summasini ikki barobar qilib g‘olibga qaytarishi, balki ishtirokchiga etkazilgan haqiqiy zarar, ya’ni zakalatdan ortiq miqdordagi moliyaviy yo‘qotishlarni ham qoplab berishi shart.